Gra zwana szachami powstała w trzecim ćwierćwieczu VI wieku naszej ery.
Taką datę podaje znany angielski historyk H.J.R. Murray w dziele History of chess.
Kolebką szachów są Indie. Stamtąd dotarły one do Persji, gdzie w
krótkim czasie zyskały sobie wielu zwolenników. Po
podbiciu Persji przez Arabów szachy rozprzestrzeniły się na inne
kraje. Gra w szachy została wzbogacona o nowe sposoby rozgrywania
partii, przede wszystkim przez arabskich entuzjastów tej gry.
Do Europy szachy dotarły już w VIII-IX wieku, początkowo do Hiszpanii,
Włoch i Francji, potem do Niemiec, Anglii i Skandynawii. W Rosji znane
były już w IX wieku, dokąd przywędrowały bezpośrednio ze wschodu.
Na podstawie wzmianek w literaturze przypuszcza się, że szachy dotarły
do Polski w XII wieku, za panowania Bolesława Krzywoustego.
Umiejętność gry w szachy uznawana była za zaletę i zyskała sobie wysoką rangę na dworze królewskim.
W Europie szczególny rozkwit szachów rozpoczął się w XVI
wieku. Na wzrost zainteresowania nimi miała wpływ, poza innymi
czynnikami, zmiana zasad gry zaproponowana przez włoskich
szachistów w końcu XV wieku. Zmiana ta dotyczyła tylko
ruchów dwóch figur, ale w istotny sposób wpłynęła
na atrakcyjność gry. Hetman z najsłabszej figury-poruszającej się tylko
o jedno pole na ukos-stał się najsilniejszą figurą, zwiększono też
zasięg działania gońca. Mając na względzie dalsze uatrakcyjnienie gry,
wprowadzono specjalne posunięcie - roszadę.
Po wprowadzeniu zmian zasad rozgrywania partii, pierwszy podręcznik gry w szachy według nowych zasad opracował Lucena w 1497 roku. Następnie w 1512 roku Damiano, w 1561 Ruy Lopez a w 1601 Alessandro Salvio wydali swoje publikacje.
Pierwszy w Polsce podręcznik gry w szachy opracował na początku XVIII wieku Jan Ostroróg,
jednakże nie został on opublikowany. Dopiero w 1835 roku wydano drukiem
polski podręcznik gry w szachy, którego autorem był Kazimierz Krupski.
Literatura szachowa szybko powiększała się. Utrwalono na kartach
książek wyniki analiz, teoretycznych rozważań, rozegrane partie, opisy
turniejów. Stanowi ona źródło doskonalenia swych
umiejętności dla miłośników tej pasjonującej gry.